Śluby, pogrzeby, zaraza i najazd turecki

Szczegóły

Utworzono: środa, 30, kwiecień 2014 09:14

W XVI i XVII Wrocław był ważnym ośrodkiem kulturalnym i naukowym, chwalonym jako „siedziba człowieczeństwa" (Melanchton) za poziom wykształcenia mieszkańców i mądrość władz. Oświecona atmosfera miasta miała wpływ na rozwój wszelkich sztuk w tym również muzyki. Sprzyjało temu także mocne, dzięki zgodzie katolickiego wprawdzie cesarza, zakorzenienie się we Wrocławiu protestantyzmu z jego muzyczną tradycją.

Obok patronatu Kościoła kierującego głównym nurtem muzykowania kościelnego, w renesansowym Wrocławiu odegrał wielką rolę silny mecenat artystyczny bogatego i wykształconego mieszczaństwa. W zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu znajduje się duża ilości utworów okolicznościowych zamawianych u kompozytorów z okazji ślubów i pogrzebów i innych uroczystości rodzinnych niemieckich patrycjuszy miejskich. Zachował się również popularny religijny repertuar pieśniowy, także w języku polskim.

Nasze zainteresowanie muzyką tworzoną we Wrocławiu odzwierciedla tendencje do badania i wykonywania muzyki określonych ośrodków muzycznych. Odrębność ich kultury muzycznej, niejednokrotnie niedostatecznie zbadanej, jest niewątpliwie doniosła dla kulturalnego dziedzictwa narodów polskiego i niemieckiego. Podczas koncertu zabrzmi więc repertuar muzyczny dawnego Wrocławia – od tańców i popularnych pieśni, poprzez domowe muzykowanie protestanckie do muzyki towarzyszącej wielkim wydarzeniom politycznym i ceremoniom kościelnym. Jednocześnie znajdują się na niej utwory, które wyszły spod piór najważniejszych wrocławskich kompozytorów i zostały wydane drukiem we wrocławskich oficynach drukarskich.

W muzyce tej znajdziemy m. in. odbicie nastrojów społecznych czasów, w których śmiertelne zarazy często nawiedzały europejskie miasta. Wrocław przeżywał takie epidemie w latach 1542, 1568, 1585 oraz 1599. W tych czasach zagrożenie nawałą turecką ciągle towarzyszyło życiu chrześcijan. Nastroje te podsycane były przez straszne opowieści o tureckim okrucieństwie. Tak jak wszędzie, we Wrocławiu, mimo że nigdy nie pojawiło się bezpośrednie zagrożenie najazdem, istniało wielkie zapotrzebowanie na pieśni o tematyce antytureckiej. Życie miasta obfitowało też w radosne i podniosłe chwile, jak wjazd króla Węgier i Czech Macieja, który w 1612 r., po śmierci swego brata Rudolfa został koronowany na cesarza, jako Maciej II, uczczony okolicznościową kompozycją przez Samuela Beslera. Ważną dziedziną twórczości muzycznej wrocławskich kompozytorów było uświetnianie uroczystości życia bogatych mieszczan. Ówczesna muzyka przeznaczona na śluby i pogrzeby, przeznaczona dla odbiorców o wysokiej kulturze artystycznej i literackiej, stanowi istotny rozdział w historii muzyki artystycznej. Ku rozrywce tej wykształconej publiczności w roku 1555 we Wrocławiu wydano drukiem dwie olbrzymie kolekcje tańców zebrane i opracowany przez braci Hessen, wrocławskich piszczków miejskich.

Wrocławska muzyka zachowała się jednak najczęściej w postaci pojedynczych utworów wydawanych w okazjonalnych drukach ulotnych. Tak też została wydrukowana pieśń noworoczna dedykowana Radzie Miejskiej. Towarzyszy jej rozbudowany poemat w kształcie wielopiętrowego kielicha (poculum), zawierający życzenia dla rady miejskiej. Wokół kielicha rozmieszczone zostały cztery poszczególne głosy kompozycji muzycznej.

Tomasz Dobrzański

Sala Wielka Ratusza we Wrocławiu
niedziela 11.05.2014
godz. 18:00
Wstęp wolny!

Ars Cantus:
Monika Wieczorkowska – sopran
Radosław Pachołek – alt
Maciej Gocman – tenor
Piotr Karpeta – bas
Tomasz Dobrzański – flet prosty, szałamaja
Paweł Iwaszkiewicz – flet prosty, dulzian altowy, szałamaja
Arkadiusz Wróblewski – flet prosty, szałamaja
Joanna Walczak – skrzypce barokowe
Radosław Dembiński – viola da gamba
Milena Dobroć – lutnia renesansowa, arcylutnia
Maciej Kaziński – dulzian basowy
Ewa Prawucka – pozytyw